Tapecer la crisis con Cataluña (I)

Énte la brutalidá policial na Manifestación del 25-Setiembre; y énte la xuba del IPC (pola xubida del IVA) y la directa perda de poder adquisitivu del públicu común, l'Estáu Burgués Centrlista sigui aporfiando col tema de Cataluña. Tema de da noxu, pol xabón que se tán dando Madrid (col so PP y tol so aparatu de medios ultraconservadores faciendo'l xuegu) y Cataluña cola so CiU, que pa enriba son compañeros de Grupu Parllamentariu Europeu -que son mui amiguinos y, polo menos, mui cercanos no ideolóxicu.

Por exemplu. Nun estáu europeu ensin salida, polo menos nel cortu plazu a la crisis.



Son les autonomíes la bicoca del PP pa esplicar los problemes finales españoles. Que tenemos un estáu d'autonomíes, pero que cuando les gobiernen nun son tanto problema, claro.

Pero bien, neso teo que tar d'acuerdo total col PP. La verdá, ye que yo tampoco creo nes autonomíes.

Pues sí.  Ésti nun ye'l mio modelu. Polo menos pa lo que refier Asturies-Estáu Español. Claro que tema aparte había ser cuála Asturies y cuálu Estáu... Muncha hestoria.


El llamáu Estáu de les Autonomíes ye teorizáu pol filosofu Ortega y Gasset, nel so llibru la España Invertebrada. Venía dicir qu'esiste una organización política estatal fuerte, que dicide les coses comunes de tol estáu -posiblemente él dixera "nación"- y que taba perriba les autonomíes. Éstes furrulaben pa les coses internes, ú l'estáu nun tenía potestá. Pa dientro, pa les coses propies sedríen les autonomíes les que facíen y esfacíen, pero pa fuera, sedría l'Estáu. Dicho d'otra manera, en palabres de Xuan Xosé, la pesca en pedréu sedría cuestión autonómica y la flota d'arrastre sedría tema del estáu centralista, xunto cola marina militar.

Y na II República consolídanse (más o menos) trés autonomíes (dos y medio): Cataluña, País Vasco y Galicia, y digo dos y medio porque l'estatutu de Galicia nun entró en vigor pol Güelpe d'Estáu.

Asturies, sicasí, nun tevo na II República'l so estatutu d'autonomía. Tevo la so revolución y el so Conseyu Soberanu na Guerra, pero nun aprobó un estatutu. Anque sí qu'hebo proxectos, talu como l'Estatutu d'Álvarez Gendín.

Sicasí, ye ésti precedente pa l'aprobación de los estatutos d'autonomía nos años 79, 80's y, pa Ceuta y Melilla 1995.

Pero teo sentío dalgo que de nel sieglu XIX hebo otra República, que precede la II República; y, poro, lleva'l nome de I República. Nesi contestu, hebo una república federal, constituía por Estaos, unos diez pémeque, ente ellos Cuba y Asturies.

Polo que, na hestoria d'Asturies, yá hebo una autonomía, una provincia d'un estáu centrlista, una República Socialista Revolucionaria -anque fora por 20 días-, un estáu, y un Conseyu Soberanu  -con moneda emitida propia y representante énte la Sociedá de Naciones.

Pues sí, hai otros marcos hestóricos, a parte de la relación d'autonomía ente Asturies y l'Estáu Español.

Agora bien, per otru llau, ¿y qué ye una Comunidá Autónoma?

Ye una forma d'organizar un estáu, o dellos territorios d'un estáu, que tampoco ye dalgo sólo español. Italia, ensin dir más llonxe, ta organizada d'una triba similar. Portugal tien dos autonomíes: Madeira y l'archipiélagu de Les Azores.

Una autonomía ye un suxetu políticu nel que se tresfieren competencies, lexislativa y executiva. Poro, n'Asturies hai un Conseyu de Gobiernu del Principáu d'Asturies -ésta ye otra, la nuesa relación hestórica cola Corona- y una Xunta Xeneral -nome heriede de la nuesa tradición foral, como socede en Navarra o nes provincies vasques.

Pero, tamién hai nos estaos europeos de más tamañu, otres alministraciones ente l'Estáu y les entidaes locales.

-En Francia dase un sistema rexonal, más centralizáu, nel que les rexones perden la so cámara lexislativa. Por exemplu, Bretaña nun tien el so equivalente a la Xunta Xeneral, pero tien el so Conseyu de Gobiernu.

-Ta Alemaña, que ye un Estáu Federal, xebráu en Ländern, que son estaos col so gobiernu, el so parllamentu y el so tribunal de xusticia [Cuidaú: nel Estáu Español Xusticia nun ta tresfería a les autonomíes, por más qu'estes tengan dalguna competencia prehí suelta, anque d'eso hai quien sabe d'ello; yo poco]  y ú'l Bundesrat (equivalente al Senado español) funciona como una verdadera cámara federal.

-El Reinu Xuníu presenta un sistema interesante. El Reinu Xuníu xébrase en "Naciones Constitutives" [tamién hai más exemplos, como Paises Baxos o Dinamarca]. Éstes naciones, nel casu británicu, son Inglaterra, Escocia, Gales y Irlanda del Norte; si bien Islla de Mann y les Islles Anglonormandes son dependencia direuta de la Corona. Les naciones constitutivas britániques tienen el so propiu parllamentu, el so propiu gobiernu, el so propiu sistema xurídicu, la so propia organización interior y inclusive la so propia relixón estatal [n'Inglaterra son Episcopalianos (o anglicanos) y n'Escocia son Presbiterianos (o calvinistes)]; pero nun tienen facienda propia; cuando voten los sos presupuestos van a cargo del erariu británicu.

-Y finalmente Italia y España tienen les sos autonomíes.








Agora bien. Les autonomíes sirven para organizar el territoriu, pa organizar les coses internes propies, pa ufrir servicios a la población y tienen una naturaleza política.

Y nesto xurde la siguiente idea: ¿Tien el mesmu xacíu una autonomía p'Asturies qu'otra pa La Rioxa, Castiella-La Mancha o Madrid?

Pues esa sedría la pregunta del millón.

Pero vaya per delantre que los ciudadanos d'Asturies, La Rioxa, Castiella- La Mancha o Madrid tienen que tener, dende'l so sector públicu -y dende la mio opinión- una sanidá y una educación pública garantizaes, ente otros servicios y un sector públicu que, polo menos, -ys axude. Y sí, actualmente, les autonomíes tán, como tol Estáu Español, al serviciu de "Los Mercaos", pero vamos dicir qu'esi ye otru tema, anque bono, más bien ési ye'l Tema.